εύχομαι

και ευκιέμαι (ΑΜ εὔχομαι)

1. εκφράζω ευχή, επιθυμία για κάτι, επιθυμώ ζωηρά να πραγματοποιηθεί κάτι

2. προσεύχομαι, απευθύνω προσευχή προς τον Θεό, δέομαι, παρακαλώ τον Θεό

|| νεοελλ. παροιμ. «φκήσου τού οχτρού σου το δεντρί, ν' ανθήσει το δικό σου» — δηλ. ο Θεός ανταμείβει όσους εύχονται για την ευτυχία τών άλλων και μάλιστα τών εχθρών

νεοελλ.-μσν.

δίνω την ευχή μου, την ευλογία μου, ευλογώ

αρχ.

1. προσεύχομαι στους θεούς

2. δίνω υπόσχεση ότι..., τάζω κάτι

3. ισχυρίζομαι, βεβαιώνω, ομολογώ («ἱκέτης δὲ τοι εὔχεται εἶναι», Ομ. Οδ.)

4. καυχώμαι, διακηρύσσω, περηφανεύομαι πως... («ἐκ Κρητάων γένος εὔχομαι», Ομ. Οδ.)

5. (με αιτ. αντικ.) επιθυμώ ζωηρά κάτι («χρυσόν εὔχονται», Πίνδ.)

6. καυχιέμαι, διακηρύσσω κομπαστικά («εὔχεται τό Θήβης ἄστυ... δῃώσειν πυρί», Σοφ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. Ανάγεται σε ΙΕ ρίζα *eugh- «αγγέλλω, λέγω» (ή και eug^wh-, εφόσον στην Ελληνική g^wh>χ μετά από υ). Αντιστοιχεί στο αρχ. ινδ. όhate «καυχώμαι, επαινώ» και το αβεστ. aoĵaite «αναγγέλλω, επικαλούμαι». Ο αμφίβολος τ. τού πρτ. εύκτο φαίνεται να αντιστοιχεί στα αβεστ. gathā aogәdā και νεώτ. αβεστ. aoxta. Από παράλληλο ΙΕ θ. *weg^wh (*Ә₁w-eg^wh) «επαγγέλλομαι, επαινώ» προέρχονται το λατ. voveo «εύχομαι» και το αρχ. ινδ. vāghat «αυτός που κάνει μια ευχή». Παράλληλο παρεκτεταμένο θ. ευχετ- στο ρ. τής επικής γλώσσας ευχετάομαι / -όομαι (Δεν πρόκειται για μετονοματικό παρ.).

ΠΑΡ. ευκταίος, ευκτήριος, ευκτικός, ευχή

αρχ.

εύγματα, ευκτός, εύχος, ευχωλή.

ΣΥΝΘ.: (Α' συνθετικό) αρχ. Εύξιππος, Ευχήνωρ

(Β' συνθετικό) απεύχομαι, επεύχομαι, προσεύχομαι

αρχ.

ανεύχομαι, ενεύχομαι, εξαπεύχομαι, εξεπεύχομαι, εξεύχομαι, κατεύχομαι, μετεύχομαι, προκατεύχομαι, προσεπεύχομαι, προσκατεύχομαι, συγκατεύχομαι, συνεπεύχομαι, συνεύχομαι, υπερεύχομαι

νεοελλ.

αντεπεύχομαι, αντεύχομαι].